Etyka zawodowa, zwana też deontologią jest zbiorem norm odpowiadających na pytanie: jak ze względów moralnych przedstawiciele różnych zawodów powinni oraz jak nie powinni postępować?
Na etykę zawodową składają się różnego rodzaju kodeksy etyczne, ślubowania czy przysięgi, które dane grupy zawodowe zobowiązują się przestrzegać. Bez wątpienia ma to związek z pracą, jaką ludzie wykonują. Jest ona nie tylko obowiązkiem, ale również pozwala człowiekowi godziwie żyć za sprawą odpowiedniego wynagrodzenia materialnego za swój trud, który dostarcza możliwości zaspokajania swoich potrzeb.
W zależności od rodzaju wykonywanej pracy, musimy przestrzegać pewnych wartości i norm. Są to nie tylko relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, ale także cały szereg relacji pomiędzy członkami poszczególnych grup zawodowych lub też pomiędzy wykonawcą a odbiorcą (na przykład w relacji nauczyciel-uczeń).
Do najbardziej charakterystycznych zawodów, gdzie należy przestrzegać etyki zawodowej, to zawód sędziego, nauczyciela, lekarza czy ekonomisty. Każdy, kto wykonuje powyższy zawód, jest zobowiązany przestrzegać surowych wymogów etycznych. Lekarza lub sędziego obowiązuje zasada tajemnicy zawodowej i każdy człowiek, który korzysta z usług tych pracowników, musi mieć absolutną pewność, że wiele danych osobistych i faktów nie ujrzy światła dziennego przed osobami niepowołanymi.
Pracownicy zaś, którzy składają przysięgi czy ślubowania na rzecz zachowania tajemnicy, są zobowiązani jej przestrzegać, mając na uwadze przede wszystkim dobro klienta. Jednak, aby obie strony były usatysfakcjonowane, norm moralnych powinni przestrzegać również klienci. Każdy ma świadomość ochrony danych osobowych, dlatego też jeżeli zostaną one przez nas przekazane danej firmie lub urzędom, żaden pracownik nie ma prawa udostępniać ich nikomu, kto nie jest związany z konkretną sprawą, dla której nasze dane zostały podane.
Będąc niejako po drugiej stronie, czyli przyjmując rolę usługobiorcy, także jesteśmy zobowiązani do przestrzegania i znajomości postaw moralnych. Musimy zdawać sobie sprawę jakie warunki możemy stawiać kontrahentom i jakie mamy prawa. Żadna ze stron nie może tych praw nadużywać, a my - jako usługobiorcy powinniśmy być świadomi ewentualnych zagrożeń ze strony pracowników, z których usług korzystamy.
Równie wymagającym zawodem pod względem przestrzegania etyki zawodowej jest praca nauczyciela. "Karta Nauczyciela", która weszła w życie z dniem 1 lutego 1982 roku, wyraźnie reguluje prawa i obowiązki nie tylko nauczycieli i wychowawców, ale także innych pracowników pedagogicznych w placówkach oświatowych.Być nauczycielem nie oznacza jedynie posiadać wyższe wykształcenie z przygotowaniem pedagogicznym, ale również o czym mówi "Karta Nauczyciela" - przestrzegać praw moralnych oraz posiadać cechy osobowości, które wyraźnie precyzują znaczenie etyki zawodowej nauczyciela.
Zadaniem i obowiązkiem nauczyciela jest nie tylko przekazywać swoją wiedzę uczniom, ale też sprawić, aby ci mu ufali i czuli się bezpiecznie i pewnie. Dlatego też podstawową normą etyki zawodowej nauczyciela jest bezstronność, obiektywność i sprawiedliwość. Nie należy zapominać, iż nauczyciel - podobnie jak lekarze czy księża - muszą przestrzegać też zachowania tajemnicy zawodowej, która dotyczy informacji na temat ocen danego ucznia oraz jego sytuacji rodzinnej (jeżeli jest trudna i nauczyciel o niej wie). Przestrzeganie etyki zawodowej w przypadku osób pracujących w placówkach oświatowych jest bardzo odpowiedzialnym zadaniem. Przecież to właśnie nauczyciel/wychowawca na pewnym etapie życia dziecka przejmuje zadanie jego częściowego wychowania. Dlatego tak ważne jest, aby dzieci brały przykład z nauczycieli, których powinna cechować dbałość o przestrzeganie praw moralnych i wysoka kultura osobista. Bardzo ważnym elementem etyki zawodowej nauczyciela jest też wrażliwość, jaką musi taki pracownik wykazywać. Młodzież, którą nauczyciel dostaje pod swoją opiekę nie zawsze jest idealna. Wiele osób zmaga się z najróżniejszymi problemami, a obowiązkiem nauczyciela jest pomóc te problemy rozwiązać, a przynajmniej jakoś im starać się zaradzić. Z tego wniosek, że aby wykonywać zawód nauczyciela, trzeba spełniać odpowiednie predyspozycje i wybór zawodu pedagoga nie może być kwestią przypadku.
Niezależnie od wykonywanego zawodu, każdy pracownik - jeżeli oferuje swoje usługi i wiedzę innemu człowiekowi - powinien przestrzegać kodeksu etyki zawodowej. Świadomość etyczna przyczyni się wówczas do efektywnego uczestnictwa w życiu społecznym, które przyczyni się do sprawnego funkcjonowania społeczeństwa. Każda ze stron musi być świadoma praw i obowiązków, jak i zagrożeń. Ważną sprawą jest dlatego istnienie organizacji, które będą kompetentnie wywiązywać się z roli rzeczników interesantów korzystających z usług najróżniejszej maści pracowników, którzy powinni mieć na uwadze fakt, że najważniejszym dobrem jest ludzka godność i poszanowanie ludzkiej wartości.
Komentarze