Powszechne źródła wiedzy, jak internetowa Encyklopedia PWN czy popularna Wikipedia, w ogóle nie odpowiadają na pytanie, czym jest atrakcyjność inwestycyjna w potocznym rozumieniu. Literatura przedmiotu w tym zakresie podaje oczywiście bardziej szczegółowe informacje, aczkolwiek również w tym wypadku wielokrotnie pojawiają się spostrzeżenia, iż pojęcie to nie jest łatwe do zdefiniowania, a co za tym idzie istnieje szereg różnych wyjaśnień w kwestii tego, jak właściwie jest ono rozumiane.
Zasadniczo termin ten odnosi się wprost do inwestycji, zaś znaczenie tego ostatniego opisuje się często jako "bieżące wyrzeczenie dla przyszłych korzyści". W praktyce działań rynkowych inwestowanie wiąże się najczęściej z wydawaniem (inwestowaniem) określonej kwoty pieniężnej w celu uzyskania pewnej wyższej stopy zwrotu w przyszłości. Działanie takie może mieć różny charakter - wiele zależy bowiem chociażby od dziedziny, w której inwestycja ma miejsce.
Należy jednak zwrócić uwagę na szczególne znaczenie tego procesu w przedsiębiorstwie. Literatura przedmiotu wyróżnia trzy elementy procesu zarządzania przedsiębiorstwem, gdzie istotne są trzy rodzaje decyzji:
- decyzje operacyjne,
- decyzje finansowe,
- decyzje inwestycyjne.
Same inwestycje w tym zakresie można podzielić na finansowe i rzeczowe. Wspomniane pojęcie określa zatem zjawisko, które jest podstawą działania przedsiębiorstw. Przedsiębiorcy zatem siłą rzeczy dążą do tego, aby inwestycje przynosiły jak największą korzyść, a co za tym idzie starają się, aby były one dla firmy jak najbardziej atrakcyjne.
Zasadniczo zatem atrakcyjność wiąże się z istnieniem pewnych pozytywnych walorów w kontekście dokonywanej inwestycji. Często termin ten łączy się jednocześnie z określonym regionem, gdzie atrakcyjność inwestycyjną określa się jako "zespół przewag danego miejsca (kraju, regionu), gdyż pewne obszary wykazują relatywnie lepsze uwarunkowania dla działalności inwestycyjnej niż inne". Na podstawie tych przewag przedsiębiorcy wybierają niektóre miejsca dla własnych inwestycji kosztem innych. W kontekście wspomnianej wyżej definicji poszczególne regiony można postrzegać - z punktu widzenia przedsiębiorstwa - jako bardziej lub mniej atrakcyjne dla inwestycji. Atrakcyjność jest zatem pojęciem w pewnym sensie stopniowalnym, chociaż samo w sobie nie jest wartościujące. Termin ten bowiem opisuje szereg pewnych czynników, które mogą świadczyć o tym, że dany region jest atrakcyjny lub nie jest dla przedsiębiorców.
Ocena atrakcyjności inwestycyjnej
Jeżeli atrakcyjność inwestycyjna wiąże się z pewnym ocenianiem określonych regionów w kontekście tego czy inwestowanie w nich jest korzystne dla przedsiębiorców, czy też nie, to też konieczne jest stworzenie pewnej listy czynników, na podstawie których takiej oceny będzie się dokonywać. W tym wypadku - podobnie jak w wypadku definiowania pojęcia - pojawia się problem związany z faktem, że atrakcyjność inwestycyjna jest zjawiskiem niezwykle złożonym. Doskonałym przykładem pewnych trudności w tym zakresie jest poziom ryzyka inwestycji. Z jednej strony można uznać wysokie ryzyko inwestycyjne za element zmniejszający atrakcyjność inwestycyjną, jednakże z drugiej strony wskazuje się na wiele przykładów firm, które inwestują w krajach o podwyższonym ryzyku. Wynika to z faktu, iż w takich regionach mimo podwyższonego ryzyka wciąż istnieje szereg pozytywnych czynników, które mogą przynieść przedsiębiorcom znaczne korzyści, zaś czynnik powodujący ryzyko nie zawsze musi występować.
Z powyższej przyczyny w kontekście badań atrakcyjności inwestycyjnej zwraca się szczególną uwagę na istnienie pewnej kombinacji czynników, mogącej wpływać na atrakcyjność regionu. Szczególnie duże znaczenie ma to w przypadku inwestycji zagranicznych, a przede wszystkim w wypadku dużych firm. Wynika to z faktu, że jeżeli dane przedsiębiorstwo zamierza lokować kapitał poza granicami kraju, z którego pochodzi, to ewidentnie poszukuje warunków lepszych, bardziej sprzyjających. Atrakcyjność inwestycyjną można zatem oceniać i badać z dwóch punktów widzenia - z jednej strony regionami atrakcyjnymi z pewnością są te, w których rzeczywiście występują liczne inwestycje i wiele firm (szczególnie zagranicznych) wkłada własny kapitał właśnie w danym regionie; z drugiej strony oceniać atrakcyjność inwestycyjną można na podstawie czynników, które mogą na inwestycje wpływać (jak poziom bezrobocia, koszta pracy, kapitał ludzi itp.).
Obiektywizm
Warto przy tym nadmienić, że niezwykle trudne dokonanie faktycznie obiektywnej ogólnej oceny atrakcyjności inwestycyjnej danego regionu. Dlatego też istnieje szereg różnorakich rankingów, próbujących dokonywać właśnie tego rodzaju ocen i z powyższych powodów ich oceny mogą się od siebie znacząco różnić. Dlatego też firmy nie tylko korzystają z tego rodzaju rankingów, lecz również próbują dokonywać własnej analizy, aczkolwiek - co istotne - żadne analizy nie dają całkowicie pełnej odpowiedzi, a decyzje zawsze wiążą się z pewnym ryzykiem inwestycyjnym. Mimo to dzięki porównaniu poszczególnych czynników można zaobserwować, który region może być bardziej atrakcyjny od innego.
Komentarze